Бактылуу карылык жомок

Илгери Кудайберди деген дыйкан жашаган экен. Анын аялы жана эки уулу бар эле. Анын дарбазасынын жанында чоң таш жатчу экен. Ар дайым ал таштын жанынан өтуп бара жатканда, таш минтип сурайт эле: «Эй, кожоюн, сен эмне каалайсың: бактылуу жаштыкпы же бактылуу карылыкпы?»

Кудайберди бул суроого эмне деп жооп беришти көпкө ойлонуп жүрдү. Акыры ошол эле айылда жашаган акылман карыяга барып:

— Дарбазанын жанындагы таштын жанынан өткөн сайын, ушул эле суроону сурайт берет: «Сен эмне каалайсың: бактылуу жаштыкпы же бактылуу карылыкпы?» Көпкө ойлондум, бирок эмне деп жооп беришти билбейм, — деди.

Карыя мындай жооп кайтарды:
— Ташка мындай жооп бер: «Жаштыгым кандай болсо да, карылыгым бактылуу отсун.» — деп.

Ошентип, Кудайберди таштын жанына барып, анын суроосуна жооп берди:
— Жаштыгым кандай болсо да, карылыгым бактылуу болсун!

Тилекке каршы, андан кийин эле Кудайбердин башына бактысыздыктар удаа-удаа түшө баштады. Алгач ата-энеси каза болду, анан малы оорудан кырылды, кийинчерээк чагылган тийип үйү өрттөнүп кетти. Аялын жана балдарын араң куткарып калды, бирок үйдө эч нерсе калбай, күлгө айланды.

Кудайберди эмне кыларын билбей, иш издеп, үй-бүлөсү менен белгисиз жакка жөнөдү. Ал иш сурап көп жерлерге кайрылды, бирок эч жерден иш таба алган жок.

Бир күнү жолдо жаш жигиттерди жолуктуруп калды. Алар анын аялынын сулуулугуна суктанып, аялын тартып алып кетишти.

Кайгыга баткан Кудайберди эки баласы менен ары карай жол тартты. Бара жатып бир дарыяга жетти. Дарыянын жээгинде чоң дарактын түбүнө бир баласын калтырып, экинчисин дарыядан өткөрүп, кайра артына кайтты. Бирок дарыядан баланы өткөрүп келип, караса, биринчи баласын карышкыр алып качып кетиптир.

— Оо кудай! — деп кыйкырып Кудайберди карышкырдын артынан кубалап жөнөдү. Бирок ошол учурда экинчи баласы колунан суурулуп кетип, дарыяга тушуп кетти.

Кудайберди эси ооп жатып калды. Бир кезде анын жанынан атчан бирөө өтүп бараткан. Атчан аны көрүп, жардам берди, эмне болгонун сурады. Кудайберди башынан өткөндөрүн айтып берди. Атчан ага кайрат берип:
— Эркек адам мынтип үмүт үзбөшү керек! — деп жолун улады.

Кудайберди өзүн кармап, кайра жолун улады. Акыры ал шаарга жетип, бир соодагердин дүкөнүн тазалап иштөөгө орношту. Кудайберди акылдуу жана сабаттуу болчу, бирок муну кожоюнга билдирбеди.

Бир күнү дүкөндө иштеген башка кызматкер эсепте ката кетирип койду. Кудайберди муну байкап, кожоюнга айтты. Соодагер катаны текшерип, чындыкка көзү жеткенде, ката кетирген кызматкерди кызматтан бошотуп, анын ордуна Кудайбердиді койду.

Көп өтпөй Кудайберди өзүнүн акылдуулугу жана эмгекчилдиги менен ишин өркүндөтүп, кожоюнунун ишенимине кирди. Соодагер аны дүкөндөрүнүн башкы башкаруучусу кылып дайындады. Соодагердин баласы жок эле. Акыры ал Кудайбердиді өзүнүн уулу катары кабыл алып, бар байлыгынын жарымын ага өткөрүп берди.

Бирок Кудайбердидин жүрөгүндөгү кайгы басылбай койду.

Ал убакта өлкөнүн падышасы каза болгон. Анын өлөр алдында айткан осуяты боюнча, анын үч көгүчкөнү элдин арасынан жаңы падышаны тандашы керек эле. Эл чогулганда, көгүчкөндөр топтун үстүндө айланып учуп, бир адамды тандады. Бул адам — Кудайберди болчу. Ошентип, ал падыша болуп, акылмандык менен өлкөнү башкарды.

Бир күнү эл ичинен бир аялдын көп кайгырып жүргөнүн укту. Аялды чакыртып, анын жүрөгүндөгү кайгыны сурап билди. Аял анын жоголгон жубайы, ал эми жоокерлер анын балдары болуп чыкты. Кудайберди акыры бактылуу картылыкка жетти.

Ошентип, Кудайберди сыноолорду женип туболук бактылуулукка ээ болгон экен.