Рубрика: Жомоктор

Бир абышка чамгыр отургузат. Чамгыр абдан чоң болот. Абышка чамгырды жулуп алайын десе жерден сурулбайт. Тартып -тартып чыгара албайт.

Байыркы замандарда Таш өлкө болгон экен. Бир жылы бул өлкөгө кургакчылык келет — кудуктарда суу жоголуп, булактар кургап, дарыялар какшып суусуз калат. Адамдар сууну эми кайдан алабыз деп кайгырат. Суунун жоктугунан Таш өлкөнүн эли кырыла баштайт.

Илгери бир Ырыскелди деген киши болгон экен. Ал ата-энесин алпештеп багып Теңирден коркуп жашачу экен. Ар апта сайын базарга отун көтөрүп барып сатып турат. Тапкан акчасы бирде кийим-кечекке жетсе, бирде нан чайга да жетпейт.

Илгери, илгери бир кан болгон экен, анын аялы өлүп, андан Жагалым деген уул, Карчыга деген кыз калат. Күндөрдүн биринде кан бир сулуу аялга үйлөнөт. Аялы балдарга аябай өч чыгат.

Илгери бир кемпир-чал болуп, алардын жалгыз кара ую бар экен. Уюн саап, сүтүн ичип, каймагын каттама кылып жеп күн көрүшчү. Кемпир табакка жыйнаган каймагын тактанын алдына койчу. Муну бир шум түлкү байкап калып, күн алыс келип жеп кетчү болду. Кемпир аны мышыктан көрдү да каймакты оозу тар көнөчөкке салды.

Илгери, илгери бир кандын уулу өз вазиринин кызын алган экен. Күн өткөн сайын кандын уулуна: “Өзү кандын баласы болуп туруп вазиринин кызын алды. Башка падышанын балдары бүт кандын кызын алып жатат. Бул деле ошентсе болмок, бул кыз анын теңи эмес”,-деген сөздөр угулат. Бул өңдүү сөздөрдү уккан сайын кандын баласынын жини келип, аялын ура баштайт:

Илгери бай жалгыз баласын көзү ачылсын деп окутууга молдонукуна алып келип берет. Бала биринчи жана экинчи жылдары абдан жакшы окуп жүрөт. үчүнчү жылга айланган кезде баланын окуусу абдан начарлап, өзү арыктап, жүдөйт. Эмне үчүндүр балдарга кошулбай, жалгыздап жүргөндү жакшы көрөт. Молдо ата-энесине айтпай эле байкайынчы деген чечимге келет.

Адеп жер каймактап калган кезде сөзгө чечен адам болгон экен. Ал сөздөн такыр жеңилбептир. Бир күнү шайтандын атасы Малкум менен айтышып, аны жеңип, мөрөй алып калат. Ал мындай болгон эле. «Ким улуу экенин айтышалы. Ким улуу болсо, ошол жаңылыкты көп билет. Уламаны көп угат» – дешет. Мына ошентип мелдеш чарчы жыйын элдин көзүнчө башталат.