Ташбака менен коён кимиси кыйын чуркайт деп мелдеше кетишет. Ошентип мелдеш башталды. Коён өзүнүн шамдагайлыгына ишенип, ташбакака мындай деди: - "Сен акырын баса бер, мен бираз эс алып анан бат ...
Илгери -илгери бийик тоолордо Алия деген кыз асманды карай берчү экен карай берчү экен. Алия асмандагы булуттарга жетип алып, секирип, кармалап, оонап ойногусу келчү экен. Кайсыл жака бул булуттар учуп ...
Ач карышкыр тамак издеп, кайсалаңдап келе жатса, алдынан түлкү жолугат.-Жол болсун, Каке! Каякка жортуп жөнөдүңүз? – деп сурайт түлкү жылмаңдап. -Кардым ачты, Түкө. Тамак издеп чыктым. -Какебай, мен да ачка ...
Карышкыр аскада оттоп турган эчки көрөт. Шилекейи агат. Ал аскага чыга албай турганын сезди. Анан эчкиге: -«Төмөн келип оттобойсуңбу! Жери түз, чөбү ширин экен» - дейт карышкыр. Ыракмат, Каке. Сен ...
Бир күнү коëн менен кирпи жолугуп, коëн кирпиден минтип сурады: -Сенин кийгенин кандай тон? Ылгый эле тикенек. Өзүңдүн түрүн да суук экен. Бутун кыска, тумшугун узун, кулагын кичине. Катуу жугүре ...
Эки чабалекей келди. Уя жасай башташты. Балчыкты күнгө кылга аралаштырышты. Биринин үстүнө экинчисин кичинеден алып келип жатышты. Бир нече күндөн кийин чөйчөктөй болгон уя даяр болду. Уянын сырты быдырала ылайга ...
Кара тоок кичинекей кайың дарагына уя салат Убагы келгенде балапандарды басып чыгарат. Алар чыйпылдай баштаганда токойдогу куу түлкүнүн көзү балапандарга түшөт ...
Түлкү үч күндөн бери жээрге тамак таппай шимшип жүрөт. Кекиртегинен бир тилим да тамак өтө элек. Башы айланып теңселип баратса, маңдайынан бир короз чыга калат ...
Илгери-илгери өткөн жаманда жаныбарлар ынтымактуу жашаган чакта аарылардын челегине ууру тийет экен. Аарылар жай бою иштеп, кышка бал топтошот эмеспи ...
Бир күнү өрдөк көлдүн жээгинде сейилдеп, бир сүйлөмдү кайра-кайра кайталап жүргөн. Эй жылан сен бери кара дүйнөдө жандыктар көп, бирок өрдөккө эч бир тең келе албайт ...
Бир курдай жолборс узун кулак коенду жегиси келип, кууп жөнөйт. Жолборс карып, көзү да начарлап калган экен. Коен качып келе жатып, зоокага жеткенде бир жагынан шарт этип буйтап кетет ...
Бул окуянын чын төгүнүн эс ким билбейт. Анткени менен күндөрдүн бир күнүндө жырткычтардын падышасы жолборс ноокастап калат. Чүчкүрүп бышкырып сасык тумоо тийиптир ...
Эшектин турмушу татаал болгону менен, агада көз арткандар чыгат экен. Эшек менен бирге жашаган өгүз бир күнү кечинде наалып кирди. Сеники жыргал кожоюнуң эртен менен бир кап буудай артып, талаага ...
Бир торгой учуп келе жатып, эрмендин арасына топусун тушуруп жиберип, эрмен топумду алып бер десе, анда эрмен топуңду алып бермек түгүл, бүрүмдү көтөрө албай араң турам, - деп болбой коет ...
Бул окуя илгери-илгери болуптур. Ал кезде Тянь-Шань тоолорунда жапайы айбандар аябай көп экен. Кишилер коенду таяк менен чаап, жапайы өрдөктөрдү кууп барып, кармап алышчу ...
Каркыра менен түлкү дос болушту. Алар бири-бирине жакын конушту. Каркыра жумурткасын басып, балапандарын чыгаргандан кийин түлкүгө келип, тулкү дос мен жем таап келейин балапандарыма сенин убактың болсо көз салып турсаң, ...
Айбанаттар жана жаныбарлар жөнүндө жомоктор фольклордо өзгөчө орунду ээлейт, анткени алар адамдык мүнөздүн бардык белгилерин көргөзүүгө жардам берет.
Бул жомоктор — адамдар өзүнүн ыйманын көрө турган күзгү. Айбанаттар тууралуу жомоктор элдик тамсилдер менен тамырлаш, алар түпкүлүгү бир эле жаныбарлар.
Мындай чыгармаларда айрым учурда айбандар менен бирге адамдар да катыша берет, бул болсо адам менен табияттын жакындыгынын көрсөткүчү.
Байыркы мезгилден тартып, соңку кылымдарга чейин эле кыргыздар аңчылык менен күн көрүп, ар кандай жаныбарлардын кулк-мүнөзүн, кебете-кешпирин жакшы байкашкан, ошол байкоолорун жомоктордо пайдаланган.
Айбанаттар тууралуу жомоктордо туруктуу образдар кездешет. Мисалы, түлкү — куу, митайым болсо, карышкыр — ичкич, жегич, каардуу, коён — коркок, сагызган — сүйлөөк, алдамчы ж. б.
Жаныбарлар жөнүндөгү жомоктор баланы табият, жапайы жаныбарлар дүйнөсү, алардын жүрүм-турумунун өзгөчөлүктөрү, жашоо образы, атүгүл кээ бирлери этияттык менен мамиле кылганда кандай коркунуч туудурары жөнүндө түшүнүк берет.
Бул бөлүмдө ар кандай жаштагы балдарды кызыктырган жаныбарлар жөнүндө жомоктордун кеңири жыйнагы берилген.
Жарабайт
Ат жонундо жомок
Ката